خدمات ترخیص کالا
ترخیص کالا فرآیند گرفتن مجوز ورود یا صدور یک کالا از گمرک کشور است. به عبارتی دیگر ترخیص کالا، انجام کلیه اموری است که نیاز است تا یک کالا از مبادی رسمی اجازه ورود یا خروج داشته باشد و در اختیار صاحب کالا یا خریدار کالا قرار گیرد. فرآیند ترخیص کالا، موجب کنترل ورود و خروج ارز و کنترل قاچاق کالا می‌شود. ترخیص کالا از گمرک یک امر تخصصی است و با توجه به قوانین گمرک و آیین نامه‌های اجرایی که مدام در حال تغییر هستند، اگر بازرگان و یا ترخیص کار اطلاعات کافی و به‌روز نداشته باشد، متحمل خسارات سنگین و گاهی اوقات جبران ناپذیر خواهد شد.هنگامی که بازرگان، کالایی را برای صادرات و یا واردات به گمرک وارد می‌کند، به منظور اخذ مجوز ورود یا صدور کالا، باید مراحل خاص آن را طی کند. با توجه به پیچیدگی فرآیند ترخیص کالا، توصیه می‌شود از یک ترخیص کار با تجربه کمک بگیرید. ترخیص کار به شخص حقیقی یا حقوقی گفته می‌شود که با داشتن مجوز رسمی، به نمایندگی از صاحب کالا و در قبال قراردادی کتبی و یا شفاهی، اقدام به ترخیص کالا از گمرکات کشور می‌نماید. در حقیقت ترخیص کار، نماینده یا وکیل صاحب کالا در حوزه ترخیص کالا از گمرک است. به ترخیص کار «حق العمل کار» گمرک نیز می‌گویند.
فرآیند ترخیص کالا طی مراحلی از جمله تکمیل اسناد، اظهار کالا در سامانه گمرک، ارزیابی کالا، اخذ مجوزهای مربوطه، تایید کارشناس، پرداخت هزینه‌های گمرک، بارگیری و استریپ کالا و محاسبه وجوه (سود بازرگانی، مالیات، حقوق گمرکی، تسهیلات دولت به وارد کننده یا صادر کننده و…) انجام می‌شود.
مراحل ترخیص کالا
ترخیص کالا شامل مراحل مختلفی است که برای ورود یا صدور کالا ممکن است این مراحل تغییر کند. در این قسمت به طور کلی مراحل ترخیص کالا را بیان می‌کنیم؛ به منظور اطلاع از جزئیات دقیقتر می‌توانید از کارشناسان با تجربه ما در کیمیا تجارت قاره کمک بگیرید.
مراحل ترخیص کالا شامل تهیه و تکمیل اسناد ذیل است:
- دریافت ترخیصیه و قبض انبار
- دور اظهاری از طریق سیستم EPL
- پرینت اظهارنامه (دریافت کوتاژ و تعیین مسیر)
- ارزیابی کالا
- اخذ مجوزهای لازم مثل استاندارد، آزمایشگاه و…
- کارشناسی کالا توسط کارشناسان مجازی گمرک
- صندوق و پرداخت هزینه‌ها
- دریافت مجوز بارگیری و تسویه انبارداری
- اعلام بار و ارسال کالا به درب خروج گمرک
- خروج کالا از گمرک به انبار استریپ یا انبار صاحب کالا
حساسیت‌ها و پیچیدگی‌های ترخیص کالا
ترخیص کالا از گمرک روند پیچیده‌ای است و نیازمند اطلاعات لازم و به روز است. این مهم نیازمند اطلاعات دقیق از قوانین گمرک است، قوانینی که با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی کشور و تحریم‌ها مدام در حال تغییر هستند.
با توجه به ورود یا صدور کالا، مراحل ترخیص کالا و تشریفات گمرکی متفاوت بوده و اسناد مورد نیاز برای هر کدام متفاوت است.
مجوزهای مربوط به ترخیص کالای وارداتی
هنگام واردات کالا، همه کالاها و تعرفه‌های مربوط به آنها گروه بندی شده‌اند که این گروه‌ها در حال حاضر به گروه کالایی ۱ و ۲ و ۴ اطلاق می‌شوند.
اخذ مجوزات لازم برای کالاهای وارداتی متفاوت است. همچنین واردات بسیاری از محصولات نیازمند اخذ مجوز از برخی ارگان‌های دولتی است؛ مثلا جهت واردات جو دامی نیازمند اخذ مجوز از وزارت صنعت و معدن و تجارت، دفتر تخصیص ارز و دامپزشکی ایران است.
انواع کالاهای وارداتی:
- کالاهای مجاز وارداتی: برای واردات این نوع کالا، به اخذ مجوز نیاز نیست.
- کالاهای مشروط وارداتی: واردات این نوع کالا نیازمند اخذ مجوز است.
- کالاهای ممنوع وارداتی: واردات این نوع کالا ممنوع است.
مجوزهای مربوط به ترخیص کالای صادراتی
هنگام صادرات کالا، کالاها به سه گروه مختلف مجاز صادراتی، مشروط صادراتی و ممنوع صادراتی تقسیم می‌شوند. جهت ترخیص کالا، اخذ مجوزات لازم برای هر گروه از کالاهای صادراتی متفاوت است. همچنین صادرات برخی از محصولات نیازمند اخذ مجوز از برخی ارگان‌های دولتی است؛ مثلا جهت صادرات فلز قراضه نیازمند اخذ مجوز از سازمان انرژی اتمی ایران است.
تعیین انواع مسیر
در فرآیند ترخیص کالاهای وارداتی، کنترل‌هایی توسط کارشناسان گمرک صورت می‌پذیرد که طبق قوانین گمرک در سه مسیر سبز، زرد و قرمز قرار میگیرد.
در تعیین مسیرهای گمرک، عواملی که اظهارنامه را در مسیرهای مختلف قرار می‌دهند شامل موارد زیر هستند:
- تعرفه کالا یا همان hs code
- وضعیت کالا (نو یا مستعمل بودن کالا)
- تولیدی بودن یا بازرگانی بودن
- سابقه داشتن در واردات
- فعال اقتصادی بودن
- وضعیت مالیاتی
مسیر سبز
اسنادی که در مسیر سبز قرار می‌گیرند به صورت اجمالی بررسی می‌شوند. اظهارنامه‌هایی که در این مسیر قرار می‌گیرند، کمترین ریسک واردات را دارند و بدون ارزیابی اسنادی یا فیزیکی ترخیص می‌شوند. معمولا کالاهایی که مشمول استاندارد اجباری نیستند در این مسیر قرار می‌گیرند.
ارزیابی و کارشناسی اسناد در مسیر سبز به صورت مستقیم و یکجا در درب خروج گمرک انجام می‌شود.
معمولا در پروسه واردات، کار ترخیص اظهارنامه‌های سطح یک، طی یک ساعت انجام می‌شود.
عوامل موثری که اظهار نامه را در مسیر سبز قرار می‌دهند شامل:
- کارت‌های بازرگانی شرکت‌های تولیدی
- خوش حسابی مالیاتی
- عدم وجود دیسپانس و خلاف در اظهارنامه
مسیر زرد
اسناد اظهارنامه‌های موجود در مسیر زرد به دقت بررسی می‌شوند اما نیاز به ارزیابی فیزیکی ندارند. کالاهایی که نیازمند مجوزهای خاص نظیر مجوز وزارت بهداشت و یا مجوز سازمان استاندارد هستند، در این مسیر قرار می‌گیرند.
در مسیر زرد، تاخیر زمانی بر حسب روز محاسبه می‌گردد؛ همچنین کارشناسی، ممکن است نیازمند چند روز زمان باشد.
مسیر قرمز
اسناد اظهارنامه‌های قرار گرفته در این مسیر به دقت بررسی می‌گردد و بازرسی فیزیکی نیز صورت می‌پذیرد. همچنین در صورت نیاز، آزمایش‌های لازم نیز بر روی آن انجام می‌شود. به عبارتی کالا با ریسک بالا در این مسیر قرار میگیرد.
مسیر آبی
این مسیر در حال حاضر در ایران فعال نیست مگر در مواردی که کالا باید هر چه سریع‌تر ترخیص شود و حالت اضطراری وجود داشته باشد. معمولا رسیدگی به اسناد یا بازرسی این نوع کالاها پس از حمل آن تا انبار صاحب کالا صورت می‌پذیرد و به صورت حمل یکسره ترخیص می‌شوند.
در کلیه مسیرها ارزش کالای وارداتی و کالاهای مشابه در سوابق گمرک، بررسی و مقایسه می‌شود. معمولا افرادی که به تازگی کارت بازرگانی دریافت کرده‌اند در مسیر قرمز قرار خواهند گرفت. همچنین در برخی مواقع و به طور تصادفی، کالایی در مسیر سبز یا قرمز قرار میگیرد. البته این امکان وجود دارد که در هر مسیر، بنا به تشخیص کارشناس، نیاز به تغییر مسیر وجود داشته باشد.
مدارک لازم جهت ترخیص کالا
قبض انبار
ترخیصیه
قبض انبار الکترونیک
کپی برابر اصل بارنامه شرکت حمل
فاکتور تجاری
پکینگ لیست
گواهی مبدا
ثبت سفارش
پروفرما
بیمه نامه
گواهی بازرسی بانکی و در صورت نیاز گواهی‌های بازرسی مرتبط دیگر
نامه خروج موقت کانتینر
نامه کرایه حمل در صورت نیاز
وکالت‌های مرتبط و احراز شده
شناسه انبار صاحب کالا
گواهی‌های مربوطه مثل گواهی بهداشت (در مورد کالاهای خوراکی و دارو)
یوزر و پسورد ای پی ال صاحب کالا یا حق العمل کار و کدینگ شدن صاحب کالا در گمرک
ارائه کد رهگیری بانک مرکزی
کوتاژ
در آخرین مرحله ثبت اطلاعات اظهار کالای وارداتی و یا صادراتی، سامانه EPL بلافاصله اقدام به قفل کردن اظهارنامه می‌کند که اصطلاحا کوتاژ می‌کند. به مرحله ثبت اظهار نامه واردات یا صادرات کالا در گمرک کوتاژ می‌گویند.
گمرک یک شماره اختصاصی به اظهارنامه می‌دهد، به این شماره اختصاصی، سریال اظهارنامه یا شماره کوتاژ می‌گویند. این شماره برای هر اظهاری جداگانه و منحصر به فرد است و کارمندان گمرک، بار و محموله‌های وارداتی یا صادراتی را با نام کوتاژ می شناسند. هنگام اعتراض و یا شرکت در کمیسیون‌های گمرکی، نیازمند داشتن شماره کوتاژ هستید. همچنین شماره کوتاژ در اظهارنامه قرار داده می‌شود و می‌توانید از آنجا نیز به سریال کوتاژ دسترسی پیدا کنید. در تمامی مراحل ترخیص برای پیگیری فرآیند کار به شماره کوتاژ، که یک شماره هشت رقمی است نیاز دارید.
کاربردهای کوتاژ:
- هنگام بازبینی کالا بعد از خروج
- پیگیری صفر تا صد فرآیند ترخیص
- پیگیری مجوزها تا زمان حمل و خروج کالا
در فرآیند ترخیص کالا، حمل یکسره به چه معناست؟
به عبارت ساده حمل یکسره در فرآیند ترخیص کالا به معنای ورود و تحویل کالا بدون تخلیه و تحویل کالا در گمرک ورودی است. در حقیقت طبق قانون واردات Inward Transit ورود کالا به کشور و انتقال آن به گمرک مقصد یا انبار واردکننده، بدون تخلیه و تحویل در گمرک ورودی است. لازم به ذکر است که در قانون جدید امور گمرکی، حمل یکسره یک رویه گمرکی به شمار نمی‌رود.
تفاوت حمل یکسره و ترانزیت داخلی
به طور کلی در فرآیند ترخیص کالا، ترانزیت داخلی عبارت است از انتقال کالای کمرگ نشده بین دو گمرک داخلی در یک کشور، اما تفاوت ترانزیت داخلی با حمل یک سره چیست؟
در انتقال به صورت حمل یکسره، کالا پس از خروج از کمرگ مبدا باید به همان حالت در گمرک مقصد یا انبار واردکننده که در بارنامه ذکر شده است، تخلیه و تحویل داده شود. به همین دلیل کالا در گمرک ورودی به کشور مقصد، تخلیه و با صدور پروانه ترانزیت داخلی یا با بررسی دفترچه، به گمرک مقصد یا انبار واردکننده حمل یکسره خواهد شد. در حالی که در ترانزیت داخلی کالا در گمرک ورودی تخلیه و برای آن قبض انبار صادر می‌شود و برای انتقال به گمرک مقصد لازم است صاحب کالا به گمرک ورودی مراجعه و مراحل اداری ترانزیت داخلی را انجام دهد.
اظهار نامه حمل یکسره
به طور معمول در روش حمل یکسره و ترانزیت داخلی، فرآیند ترانزیت کالا با استفاده از دفترچه TIR انجام می‌شود. اما در برخی موارد برای انتقال به صورت حمل یکسره نیاز به تقاضای فرم اظهارنامه ترانزیت داخلی و انجام تشریفات اداری است.
حمل و نقل یکسره مناسب چه نوع کالاهایی است؟
با توجه به ماهیت حمل یکسره، این روش جهت کالاهایی که تجهیزات لازم برای نگه داری آنها در گمرک وجود ندارد بسیار مناسب است. به عنوان مثال کالاهای فاسد شدنی یا کالاهای آسیب پذیر که ممکن است در فرآیند انبارداری صدمه ببینند. از این دسته کالاها می‌توان به اقلام خوراکی، کالاهای شکستنی و مانند آن اشاره کرد.
مهم‌ترین مزیت حمل یکسره کالا
همانطور که از توضیحات بالا قابل استناد است، حمل یکسره با کاهش تشریفات اداری، صرفه‌جویی در وقت با کاهش عملیات تخلیه و بارگیری مجدد و تسریع فرآیند ترانزیت، موجب تسهیل فرآیند صادرات و واردات خواهد شد. مزیتی که با استفاده از آن در تمامی گمرکات کشور به ویژه گمرکات مرتبط با کشورهای همسایه و هم مرز نظیر عراق می‌توان به توسعه صادرات کمک کرد.
زیرساخت‌های مورد نیاز حمل یکسره
اما سازمان گمرکات کشور جهت تحقق حمل یکسره به چه زیرساخت‌هایی نیاز خواهد داشت؟ با تحقیق و بررسی‌های انجام شده موارد زیر مهم‌ترین زیرساخت‌های مورد نیاز تحقق حمل یکسره و تسهیل فرآیند صادرات و واردات است:
۱ . تکمیل و توسعه زیر ساخت‌های مورد نیاز سیستم ریلی کشور
۲ . بازنگری و تسهیل فرآیند ترخیص کالا
۳ . حضور شرکت‌های خصوصی و سرمایه‌گذاری در حوزه ترانزیت کالا
هزینه‌های ترخیص کالا
همانطور که گفتیم، ترخیص کالا نیازمند مجوزهای لازم برای هر گروه است. واردات و صادرات شامل دو روش قطعی و موقت می‌شود که هزینه ترخیص هر کدام با دیگری متفاوت است. در صادرات قطعی هزینه‌های بارگیری، تخلیه، انجام آزمایش و تعرفه پرداخت می‌گردد. در صادرات موقت بازرگانان از پرداخت برخی هزینه‌ها مانند حقوق گمرکی یا سود بازرگانی معاف هستند.
هزینه‌های ترخیص کالا در گمرک:
هزینه‌های ترخیص کالا در گمرک از صاحب کالا یا نماینده آن، در هنگام ترخیص دریافت می‌گردد. این هزینه‌ها شامل موارد زیر است:
- وزارت راه
- انبارداری
- دموراژ
- عملیات بندری
- تی اچ سی (THC)
- حقوق و عوارض گمرکی
- استاندارد و آزمایشگاه
- استریپ و حمل داخلی کالا
- همچنین برخی هزینه‌ها شامل هزینه‌های اضافی هستند مثل بیش بود ارزش، کسر تخلیه و تفاوت تعرفه. در ادامه هرکدام از این موارد را به طور مختصر شرح خواهیم داد.
بیش بود ارزش
برخی بازرگانان به منظور دریافت بیشتر ارز، کالای خود را با قیمتی بالاتر اظهار می‌کنند. بنابراین طبق نظر کارشناس گمرک برخی واردکنندگان با بیش بود ارزش روبرو می‌شوند و اگر مدارک کافی جهت اثبات ارزش خود نداشته باشند، رفع تعهد آنها در بانک دچار مشکل شده و در صورت تایید بانک مرکزی ملزم به بازگرداندن میزان ارز اضافی هستند.
به منظور عدم مواجه شدن با بیش بود ارزش، پیشنهاد می‌شود پیش از ثبت سفارش، ارزش کالای خود را با سوابق موجود در گمرک مقایسه کرده و در صورت بیشتر بودن ارزش آنها، مدارکی از قبیل کاتالوگ، آنالیز خاص، اینویس مورد تایید سفارت و سایت معتبر فروشنده را جهت اثبات ارزش خرید آنها فراهم کنید.
کسر تخلیه
در بسیاری از موارد مخصوصا کالاهایی که ارزش‌گذاری آنها بر اساس وزن است، هنگام باسکول بار در محوطه درب خروج گمرک، با تفاوت وزن (معمولا با کاهش وزن) روبرو می‌شوند. با توجه به بخش‌نامه بانک مرکزی، این تلورانس تا حداکثر ۳ درصد قابل قبول است و بیشتر از آن، وارد کننده باید جریمه پرداخت کند. بازرگانان باید به روش اعلامی عمل کرده تا با کمترین تلورانس وزنی روبرو شوند.
با توجه به اینکه مجوز ورود یا ثبت سفارش بر اساس وزن حدودی کالا، قبل از حمل انجام می‌شود، در زمان آماده سازی کالا برای حمل، از فروشنده درخواست پکینگ نهایی کرده و اگر شاهد تفاوت وزن بودید اقدام به اصلاح ثبت سفارش خود طبق وزن نهایی کنید. همچنین تلاشتان بر این باشد که کلیه امور مرتبط تا زمان رسیدن بار به ایران به طور کامل انجام گردد.
تفاوت تعرفه
بسیاری از واردکنندگان با موضوع تفاوت تعرفه هنگام اظهار کالا در گمرک روبرو می‌شوند بدین صورت که تعرفه اظهاری آنها با نظر کارشناس گمرک متفاوت بوده و مشکلاتی از جمله هزینه‌های سنگین جریمه، تفاوت ماخذ گمرکی و معطلی بار در گمرک برای وارد کننده ایجاد می‌کند.
بنابراین توصیه می‌شود قبل از دریافت مجوز ورود، با مشورت شرکت‌های خدمات بازرگانی و جستجو در سایت گمرک، تعرفه صحیح کالای خود را یافته و به اخذ مجوز ورود اقدام کنید. در صورتی که همچنان قادر به یافتن تعرفه صحیح کالای خود نیستید، می‌توانید با مراجعه به گمرک ایران از کارشناسان واردات راهنمایی بگیرید.
مدت زمان ماندگاری کالا در گمرک
کالاها به منظور ترخیص از گمرک، جهت تهیه و بررسی اسناد و تکمیل مراحل مربوط به ترخیص، مدت زمانی در گمرک توقف دارند. حداکثر زمان توقف کالا پس از تاریخ اظهارنامه اجمالی، چهار ماه است. این زمان در فرودگاه‌های کشور پس از دو ماه است. بعد از تاریخ مشخص شده، کالاها متروکه محسوب می‌شوند.
باید توجه داشت که کالا به محض ورود به انبار گمرک، شامل هزینه انبارداری می‌گردد. چنانچه کالا در کانتینر نگهداری شود، پس از اتمام فری تایم، هزینه دموراژ نیز اعمال خواهد شد. در این مدت زمان، اظهارکننده باید امور تشریفات قطعی گمرکی و مسئولیت‌هایی که بر عهده دارد را انجام دهد؛ در غیر این صورت کالا متروکه محسوب خواهد شد. همچنین با صدور ترخیص سند کالا، اگر بار از انبار خارج نشود، شامل مقررات کالای متروکه می‌شود. چنانچه در مدت زمان تعیین شده، کالا ترخیص نشود و صاحب کالا دلیل موجهی داشته باشد، تا ۴ ماه دیگر نیز تمدید خواهد شد. هزینه بعدی در چهار ماه دوم باید توسط صاحب کالا پرداخت گردد.
با توجه به پیچیدگی مراحل ترخیص کالا، تغییر قوانین گمرک و تغییر برخی مراحل واردات و صادرات، بازرگانان باید از اطلاعات کافی و اخبار به روز مطلع باشند و به یک شرکت ترخیص کالای معتبر درخواست همکاری بدهند. با توجه به گستردگی و پیچیدگی مطالب توصیه می‌کنیم با مشاوران و کارشناسان این حوزه در شرکت کیمیا تجارت قاره در ارتباط باشید.
